آموزش آواز نیازمند پیش زمینه هایی است که برای شروع مهم و اساسی هستند.در ادامه به این نکات میپردازیم.
آواز (به انگلیسی Vocal music ): گونه‌ای از موسیقی است که توسط یک یا چند خواننده و با یا بدون همراهی سازهای مختلف اجرا می‌شود، به شکلی که محوریت قطعه بر آواز خواندن باشد. این آموزش اهمیت زیادی دارد و در همه ادوار علاقه‌مندان بدان پرداخته‌اند و آن را هنری متعالی خوانده‌اند. آموزش آواز دارای شرایطی است که باید بدان پرداخته شود و هر هنرجویی باید برای آموزش آواز باید بدان توجه کند.
در ایران آموزش آواز از دیرباز مرسوم بوده و عده زیادی به آموزش آواز می‌پرداختند و آن را هنری بزرگ می‌دانستند. آواز، بخش آوازی یک حالت در موسیقی فارسی است که دارای پهنای باند نامحدود می‌باشد. در سال‌های ۱۳۴۴ و ۱۳۴۵ محمود کریمی (موسیقی‌دان( و (استاد زبان فارسی موسیقی آوازی) ردیف آوازی را ضبط و انجام داد و سپس توسط محمد تقی مسعودیه بازنویسی و نت‌نویسی شد. این ردیف، از نمونه‌های اصیل و بی‌نقص موسیقی ایرانی به شمار می‌رود و بهترین ردیف برای آموزش آواز و مرجع خوانندگان است. این نسخه در سال ۱۳۷۵ در تهران منتشر شد.
درنتیجهٔ جابه‌جایی نقش درجات هر دستگاه، حالات دیگری از آن ایجاد می‌شود که با تثبیت هر یک از این حالات، نغمه جدیدی حاصل می‌شود که به آن آواز گفته می‌شود. هر یک از این آوازها خود نیز دارای ردیف خاصی از نظر ترتیب درآمدها و گوشه‌ها هستند و به طور مستقل اجرا می‌شوند. آوازها عبارتند از:
بدین ترتیب هفت دستگاه و پنج آواز، ردیف موسیقی دستگاهی ایران را تشکیل می‌دهند. در بعضی روایت‌های ردیف، دو آواز بیات کرد (از متعلقات دستگاه شور) و شوشتری (از متعلقات همایون یا چهارگاه) هم به آنها اضافه می‌شوند.
در ایران اساتید بزرگی به آموزش آواز پرداختند تا این هنر را ترویج دهند : استاد شجریان استاد شهرام ناظری استاد گلپایگانی استاد بنان
گام نخست برای صداسازی یک آوازخوان چنین است که آنچه را دارد از دست ندهد.چه‌بسا تمارینی که آوازخوان گمان می‌برد باعث پیشرفت وی می‌شود ولیکن در حقیقت موجب آسیب حنجره و توانایی‌های او هستند.پس اولین قدم نگهداری از اصل صداست.
آوازخوان نباید هوا را نادیده بگیرد.آوازخوانی در هواهای بسیار خشک و گرم و در هواهای سرد بسیار مضر است و تا مدتی بر صدا تأثیر خواهد گذاشت.البته درصورتی‌که آواز صحیح خوانده شود ولیکن اگر آواز همراه جیغ کشیدن و دیگر موارد آسیب‌رسان باشد بعید نیست که تأثیر مخرب و مزمن ایجاد کند.
از تمامی این موارد مخرب‌تر و آسیب‌رسان‌تر داد و فریاد است که اثرش معمولاً چند ساعت بعد در صدا به‌صورت گرفتگی ظاهر می‌شود.مثلاً روز ۱۳ فروردین آن‌هایی که به بازی خانوادگی می‌پردازند و بر اثر هیجان جیغ و فریاد می‌زنند شب آن روز و تا چند روز بعد صدایی گرفته دارند. چه آسیبی واضح‌تر از این ! گاهی اوقات متأسفانه این آسیب‌ها مدت‌ها به طول می‌انجامد. شاید برای افراد عادی این مشکل ۲ الی ۳ روز باشد اما شخصی که خواننده هست به مراتب مخرب‌تر است.
وقتی صدا می‌گیرد و یا ناتوان است، درصورتی‌که قبلاً توانایی داشته باشد، سعی نکنیم با تمرین و فشار آن را به حالت قبل برگردانیم. بهترین کار استراحت است و نخواندن.بسیاری از افراد جهت آسیب نرساندن به صدا آرام آواز می‌خوانند.آرام زمزمه کردن و یا خواندن نیز اگر معتقد باشیم که همه‌چیز در مغز اتفاق می‌افتد مضر است.
مصرف الکل به دو جهت آسیب می‌رساند ،یکی از بین رفتن تمرکز در خواندن و دیگر آسیبی مزمن برای کسی که حتی مدتی قبل مصرف کرده است.الکل نظام حنجره را به هم می‌ریزد و هیچ‌چیز غیر از زیان عاید آوازخوان نمی‌کند.
برای آموزش آواز از نوشیدنی‌های سرد استفاده نمایید. نوشیدنی‌های خنک به‌مراتب کمتر از دود و الکل اثر مخرب دارند فقط تا جای ممکن نباید تا ساعتی قبل از خواندن مصرف شوند.همچنین سعی شود با نگهداری در دهان خورده و نه به‌یک باره یک تکه یخ بسیار سرد بلعیده شود ! این عمل از آسیب‌رسانی غذاهای بسیار سرد می‌کاهد. برخی از افراد به‌طور طبیعی با صدای زیبا و حرفه‌ای به دنیا می‌آیند که درصد کمی از انسان‌ها را شامل می‌شود و شامل همه افراد نیست، اما حتی خوانندگان حرفه‌ای نیز باید با کار سخت و تمرین‌های زیادی که برای به دست آوردن مهارت‌ها انجام می دهند به صدای خوب برسند. ضمن آموزش آواز ، تصنیف خوانی و یا ترانه خوانی اهمیت به سزایی داشته ،به ویژه آنکه امروزه مردم توجه بیشتری به تصنیف خواندن دارند.
چند نکته درباره آواز و آموزش آواز
حتی می توانید با دوست و آشنایی که قبلا دوره های آواز را گذرانده هم تمرین آواز کنید، اما همیشه بهتر است که زیر نظر یک مربی و یا شخص حرفه ای آموزش ببینید. انجام اشتباه یک تکنیک آواز می تواند به صدای شما آسیب بزند. اگر صدای شما قدرت کافی را ندارد، بدانید که به دلیل ماهیچه های تحت رشد و استفاده غیر صحیح از حنجره و تارهای صوتی است. آموزش آواز باید به صورت درست و اصولی صورت گیرد تا شما بتوانید صدای خود را آزاد نمایید و تمرین آواز کنید.
در ابتدا رنج و وسعت فعلی صدای خود را بیابید و در ادامه ی کار با تمرین های کاربردی و صحیح وسعت صدای خود را به سطح مطلوب و دلخواه برسانید.
یک حالت فیزیکی نامناسب می تواند به مقدار قابل توجهی کیفیت آواز خواندن شما را پایین بیاورد و صدمه بزند و مانع از انجام تنفس صحیح و یک اجرای مطلوب می گردد.
عدم توجه و رعایت نکردن تنفس صحیح، حتی خوانندگان شناخته شده را در اجرا های زنده دچار مشکل میسازد. صدای شما دقیقا شبیه به یک ساز بادی عمل می کند. حتی شاید بتوان گفت عمل تنفس ۸۰ درصد خوانندگی را تشکیل می دهد و یک اجرای صحیح با تنفس مناسب آغاز و پایان می یابد.
بپذیریم که نسبتا خواننده های امروزی مخصوصا خوانندگان پاپ دارای وسعت و رنج صدای زیادی نیستند، اما اجرا های بی نظیری ارائه می کنند که به لحاظ بصری و حتی شنیداری دارای جذابیت و گیرایی هستند. این موضوع تنها به یک فاکتور مهم بستگی دارد: اعتماد به نفس و خودباوری
هرگز بدون گرم کردن صدا شروع به خواندن نکنید، چون این کار می تواند به حنجره شما آسیب برساند. برای گرم کردن صدا روش های زیادی وجود دارد اما نکته ی مهم این است که از محدوده ای که برایتان راحت تر است شروع کنید و حدودا ۱۰ الی ۱۵ دقیقه را به آن اختصاص دهید.
کلمات چیزی نیستند، جز همین آواهای صوتی که به طور پیوسته اَدا میگردد و معانی را به وجود می آورند. پیوستگی بین آواهای یک کلمه و همینطور بین کلمات یک عبارت، زیبایی خاصی به آن می دهد. بنابراین با تمرین بر روی حروف صدادار، تکنیک پیوستگی آوایی را تمرین کنید. کلماتی مانند “مادر”، “بی تو” و “نهایت” را انتخاب کنید و با ادامه ی تلفظ آواها و حروف صدا دار این تکنیک را تمرین کنید.
“مااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااادر”،
“بیییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییییی تووووووووووو”
این کار باعث گرم شدن صدای شما نیز می شود.
اگر مشکل خارج خواندن دارید، حتما روزی ۲۰ تا ۳۰ دقیقه به تمرین بر روی گام های متنوع بپردازید. تمرین گام ها به قدرت صدای شما نیز می افزاید و باعث کنترل بیشتر بر روی صدای شما می گردد.
۱- پرورش صدا به منظور افزایش قدرت صدا، وسعت صدا و کیفیت صدا ۲- پیدا کردن صدای شخصی و منحصر بفرد و رهایی ار صدای تقلیدی ۳- فراگیری سلفژ و اجرای صحیح قطعات موسیقی از لحاظ تیونینگ، ریتم، دینامیک، تمپو آگوگیک، سونوریته و موزیکالیته ۴- فراگیری بیان موسیقیایی و اصول اجرا ۵- فراگرفتن تکنیکهای مرتبط با سبکهای مختلف آواز سنتی ۶- کار بروی رپرتوار قطعات ایرانی و جهانی آواز سنتی چند نکته برای آموزش آواز
اگه به دنبال صدای بهتر هستید، در کلاس های خوانندگی و آواز شرکت کنید. مثل ورزش کردن، تقویت صدا نیز نیازمند به تمرینات خاصی است. عضلات حنجره آخرین قسمتی است که نیاز به تقویت و رسیدگی دارد، اگر که به دنبال بهتر شدن هستید، با حضور در کلاس های حرفه ای و یاد گرفتن تکنیک های جدید قادر هستید صدای خود را تقویت نمایید. صدا، شبیه ساز است که می توانید آن را فرا بگیرید.
برای آموزش آواز، شما با رعایت حد محدودیت‌های صدای خویش می‌توانید صدای خود را بهبود ببخشید. این محدودیت‌ها در بعضی بیشتر و در بعضی کمتر است ولی همه به گونه‌ای دارای این محدودیت‌ها هستند و به اصطلاح شما باید به نقطه شیرین صدای خود برسید. از این رو سعی کنید صدای و ضعف‌های خود را بهتر بشناسید.
اگر قصد دارید به آموزش آواز بپردازید به یادگیری تنفس صحیح بپردازید. یادگیری تنفس صحیح از اصول ضروری پیشرفت صدا است. قبل از اجرای هر قطعه حتماً با تنفس عمیق و شمرده به استقبال آن بروید، به‌طوری‌که برای هر کلمه به‌اندازه کافی هوا در ریه خود داشته باشید . از راه شکم نفس بکشید نه سینه، این کار به بهبود و کنترل بهتر صدای شما کمک زیادی خواهد کرد.
آواز خواندن، گرم کردن محسوب نمی‌شود. اگر حنجره شما آماده آواز نباشد، شما به‌طور اتوماتیک به جای تمرکز روی تکنیک، بر روی بهتر شدن تن و آوای خروجی حنجره تمرکز می کنید. تمرینات گرم کردن صدا علاوه بر کار روی هر بخش مشکل دار حنجره به افزایش دانگ صدای شما نیز کمک اساسی میکند . به خاطر داشته باشید که صدای شما هنگام گرم کردن به‌هیچ‌وجه خوب نخواهد بود حتی شما که صدای خوبی دارید. مناسب است یک‌گوشه دنج گیر بیاورید تا کسی شما را اذیت نکند.علاوه بر حنجره ، سینه و سر را نیز می‌بایست گرم نمایید . برای رسیدن به صدای سر می‌توانید با دهانی بسته نوای یک خواننده اپرا را تقلید کنید. منظور از صدای سینه همان صدایی است که همه‌روزه با آن صحبت می‌کنیم.
بهترین راه یاد گرفتن این موضوع خواندن همراه با پیانو یا کیبورد است.یک‌صدا را اجرا نموده و به‌صورت زنگوار (زمزمه) نت‌های زیر را زمزمه کنید A, A# , B, C, C#, D, D#, E, F, G und. این کار را برای تمامی، تنها اجرا کنید.
هر چه قدر که بیشتر آواز بخوانید صدای قوی‌تری خواهید داشت. به این موضوع توجه کنید که صدای شما یک مجموعه ماهیچه است که نیاز به تمرین زیاد و مناسب دارد. هرکسی یک حد خاص از دانگ صدا را دارد. دانگ‌های پایینی و بالایی فقط با تمرین توسعه خواهند داشت. برای تمرین با خواننده‌ی مورد علاقه خود هم‌خوانی نمایید ولی این موضوع را در نظر داشته باشید که صدای شما با صدای خواننده مورد علاقه شما تفاوت دارد و اگر سعی کنید صدای او را تقلید کنید، قطعاً هیچ پیشرفتی حاصل نخواهد شد. همیشه با صدای خودتان بخوانید و از هیچ‌کس تقلید نکنید .
اگر شما یک خواننده حرفه‌ای و موفق باشید در صورت خشک بودن بدنتان با مشکل روبرو می‌شوید . کسی که زیاد آواز می‌خواند باید روزی ۸ لیوان آب بنوشد.قبل از خواندن از مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین دار اجتناب کنید زیرا باعث تبخیر آب بدن میگردد . نوشیدنی‌های بسیار شیرین نیز باعث خشکی گلو خواهد شد. چای سبز, آب گرم همراه با کمی عسل و لیمو میتواند به طراوت حنجره کمک کند.
پنیر، شیر و بستنی باعث جمع شدن خلت در گلو شده و صدای شما را تحت تاثیر قرار می دهد، همچنین غذاهایی که به شدت ادویه و نمک به آنها اضافه شده میتواند به غشا بیرونی تارهای صوتی شما آسیب زده و آن ها را پاره کند. از دیگر عوارض اینگونه غذاها تحریک بیش از حد اسید معده می باشد که به نوبه خود بر روی تنفس تاثیر خواهد گذاشت. پس سعی کنید از خوردن این غذاها اجتناب نمایید.
سیگار کشیدن با تخریب ریه، به آهنگ تنفس شما هنگام خواندن آسیب جدی خواهد زد، به غیر از این گلوی شما را خشک میکند که خود مخرب و مضر می باشد. اگر سیگاری هستید مناسب است در روزهای اجرا کمتر سیگار بکشید و بیشتر نوشیدنی مصرف نمایید.
اگر که هر روز وقت کافی برای گرم کردن یا آواز خواندن ندارید و اینکار را چند روز یک بار انجام می دهید باید بدانید که در مورد تمرین تنفس با محفظه شکم تمرین روزانه آن امری لازم است. تنها با رعایت همین یک مورد صدای شما بصورت واضحی رشد و تعالی خواهد نمود. شما می توانید تمرین تنفس شکمی و حبس نفس را هنگام پیاده روی همزمان انجام دهید و به یاد داشته باشید که هرگز تمرین تنفس را فراموش نکنید چرا که برای آموزش آواز ضروری است.
اگر شما با صدای بلند و طولانی آواز بخوانید، قطعا به تارهای صوتی خود صدمه خواهید زد مثل بقیه ماهیچه ها تارهای صوتی نیز احتیاج به استراحت دارند. در صورت احساس سوزش، خارش یا داغ شدن گلو سریعا به خودتان استراحت دهید.
